De Baltische keuken is eigenlijk gewoon een AGV’tje met een superioriteits complex. Punt. Daar houden we het bij. Dit had het einde kunnen zijn. Maar, beste lezer, achter elk AGV’tje schuilt een krachtige motor. Het is de bouwsteen van elke westerse boerensamenleving. De nooit piepende pieper. Het is eigenlijk net goud, maar dan niet echt, een soort zwart goud, maar dan geel. Deze geelte is niet alleen te cool om een groente te zijn, het heeft nota bene ook nog z’n eigen mesje nodig. Dan zegt u: “wat een diva.” Dan zeg ik: “en terecht”. Dames en heren ik heb het natuurlijk over de aardigste “groente” die er bestaat. De appel die nog nooit ver uit de boom is gevallen: de aardappel. Of in de volksmond Solanum tuberosum.
In zowel Estland, Letland en Litouwen deed men iets wel bekend unieks met deze nooit piepende pieper. Het proces verliep als volgt; plantaardige olie werd verwarmd tot een temperatuur van 180 graden Celsius of meer. Het gele zwarte goud werd geschild en in staaf gevormde delen gesneden. Vervolgens liet men de stavige stukken van onze AGV-motor zakken in een soort stalen net de reeds verhitte olie. En na circa vijf minuten in de olie koken is het dan smullen.
Om mijn mede AEGEE’ers te verrijken met kennis over de kwaliteit, prijs en algehele vreugde die men op de bovengenoemde locaties uit een bord/zak friet of één enkel los patatteke kan halen, ging ik op onderzoek uit. Maar voor ik de daadwerkelijke krielkeuring begint, zal ik even wat maatstaven, grootheden met eenheden en schalen introduceren die meer duidelijkheid scheppen over hoe goed een friet is.
De pH-waarde
Elke friet heeft een pH-waarde dit staat voor patatHap-waarde en meet als het ware de krokantheid van de patat. De pH-waarde loopt op vanaf
- “Gatverdamme dit lijkt wel paptat” dan kom je waardes tegen als
- “Do you even lift patat? Zo slap dit” en
- “Ik weet niet wat de pH-waarde van deze patat is, maar het is vast lager dan net te slap” gevolgd door
- “net te slap” dan precies in het midden zit de perfecte pH-waarde
- “Als deze patat krab was, dan was het de Krokante Krab” dan gaan we de funzone weer uit richting
- “Zo dat zat er wel goed lang in, of niet dan” gevolgd door
- “Een slechte that’s-what-she-said-grap” en daarna
- “Kijk eens goed, is m’n tand hier afgebroken?”e n tot slot de hoogste pH-waarde
- “Rot toch op met je gele zwarte goud, dit is diamant”
De “Dat geloven we maar al te graag”-schaal
Deze schaal staat in het teken van “langer is niet altijd beter” en bestaat uit de volgende drie en een halve magnitude:
- Azië (voor de kleine patatjes).
- Afrika (voor de grote patatjes (dat spreekt zichzelf tegen maar dat maakt niet uit, want ik ben dyslectisch)).
- Antarctica de halve magnitude (voor de patatjes die zijn gekrompen.. door de kou komt dat.. nee echt waar).
- De rest van de wereld (voor de gemiddelde patat).
Note: Elke magnitude kan benaderd worden door middel van toevoegingen als “Bijna” en “Net niet”.
Awesomesauce (grootheid)
De awesomesauce grootheid zegt alles over iets dat essentieel is bij de patat, namelijk de saus. Deze wordt gemeten met een positief getal in “Lekker veel saus zeg!”(eenheid).
Note: Hoe lager het getal voor de eenheid hoe sarcastischer de eenheid uitgesproken dient te worden.
De Speciaal schaal
De speciaal schaal vertelt ons het één en ander over dingen die we nog niet hebben kunnen inkaderen met bovenstaande officieel erkende maatstaven, grootheden met eenheden en schalen.
Note: Dit gaat dus niet over een patatje speciaal! Een patatje speciaal wordt overigens niet officieel erkend en elk die anders beweert mag zich lekker aansluiten bij de ovenfrietbarbaren.
Nu we onze methode hebben gedefinieerd kunnen we beginnen met keuren.
Mijn glorieuze queste door de Baltische staten begon in Tallinn en mijn nobele taak als patatanalist begon dan ook hier, en wel gelijk op de eerste avond in een Amerikaans restaurant met een Gallische naam. De hier gevonden patat kunnen we gelijk goed gebruiken als baseline.
Restaurant: McDonalds
pH-waarde: Deze hing een beetje tussen “Ik weet niet wat de pH-waarde van deze patat is, maar het is vast lager dan net te slap” en “net te slap” in en krijgt de onder patatkenners bekende tussenwaarde “Is dit McDonalds patat ofzo?”.
Op de schaal van “Dat geloven we maar al te graag” heeft deze friet een magnitude van de rest van de wereld.
Awesomesauce: 2 Lekker veel saus zeg!
De Speciaal schaal: Gewoon niet zeg maar. Het kwam wel met een extra beetje “O wat zijn we goed aan het cultuur happen zeg, haha.”
Het volgende restaurant bevond zich ook in de hoofdstad van Estland en wel op een manier die we vaker gaan tegen komen in deze lijst. De Baltische bewoners stellen hun aardige gele vriend namelijk graag op z’n gemak en verplaatsen daarom een groot deel van hun aardappeldistributiecentra naar een ondergrondse locatie.
Restaurant: Kelder nog wat ofzo (ja weet ik veel)
pH-waarde: Nog net wel in de funzone maar perfect was het niet. Tussenwaarde “Net iets krokanter dan perfect, maar eigenlijk wel dikke prima voor Baltic French fries”
Op de schaal van “dat geloven we maar al te graag” heeft deze friet een magnitude van Bijna Afrika.
Awesomesauce: 9001 Lekker veel saus zeg! (zoveel als men wil)
De speciaal schaal: Goede hoeveelheid voor twee euro. Het zou een prima 2-euro-ontbijt zijn geweest als het geen middageten was. Tevens precies genoeg gezout. Ik voelde dat de friet zich op zijn gemak voelde en dat deed mij ook meer ontspannen. Daarvoor krijgt deze friet zeven zojuist verzonnen bonuspunten.
The Fellowship of the Fries reisde verder richting Riga waar gelijk dezelfde middag en avond nog deze delicatesse voor mijn neus kwam te staan.
Restaurant: Hedgehog (maar dan in het Ests.. of nee Lets is het ondertussen.. nou ja toch één pot nat)
pH-waarde: “Als deze patat krab was dan was het de Krokante Krab”, een uitstekende pH-waarde.
Op de schaal van “Dat geloven we maar al te graag” heeft deze patat een magnitude van Amerika. Dat is een gemixte magnitude van Afrika en de rest van de wereld.
Awesomesauce: 1337 Lekker veel saus zeg! (Beter bekend als het Veldhuyzen-Equilibrium, de ideale hoeveelheid saus, wat inhoudt dat het genoeg saus is)
De Speciaal schaal: Ook deze friet voelde zich locatiespecifiek erg op zijn gemak en maakte de consumptie-ervaring dus ontspannen. Daarnaast had deze friet uitzonderlijk lekkere kruiden waar de vinger niet precies op te leggen was, maar het leek een beetje op paprikachips“kruiden”. Deze uitzonderlijke kruiden hadden een positieve invloed op de smaak en daarom krijgt deze patat 21 bonuspunten.
Note: Ga hier heen in Riga, is het echt waard.
Restaurant: Ala
pH-waarde: “Zo dit zat er wel goed lang in of niet dan.” Normalerwijs was het iets krokanter dan perfect geweest, maar de vorm zorgde voor een krokantere structuur.
Op de schaal van “dat geloven we maar al te graag” heeft deze friet een magnitude van Japan. Dit is een specifieke submagnitude van Azië die ons het volgende over de vorm vertelt: what the fuck, ze zijn rond!
Awesomesauce: 1337 Lekker veel saus zeg? (deze kleine tweak van de eenheid vertelt ons iets over de kwaliteit van de saus. De saus in kwestie was origineel, danwel gewaagd, en een beetje te gewaagd als je het mij vraagt. Maar er was wel genoeg van.)
De Speciaal schaal: Ondergrondse ervaring amendering. Ronde vorm goed bedacht, leuk gedaan, maar helaas al eerder gezien. Rekening gehouden met de feedback loop van Awesomesauce komen we uit op 5 bonuspunten.
Note: overigens prima echte Baltische keuken in dit restaurant voor de mensen die niet zo’n cultuurbarbaar zijn als ik.
In Riga heb ik de uitzonderlijke patatjes bij de Hedgehog nog driemaal gehad en daarna vervolgde onze reis richting Vilnius. Ook daar bestond ons sample uit twee restaurants.
Restaurant: Gewoon weer zo’n kelder, het had vast een leuke naam.
pH-waarde: “net te slap.” Ze waren zo dichtbij, maar helaas net te vroeg uit het vet, jammer de bammer.
Op de schaal van “dat geloven we maar al te graag” heeft deze friet een magnitude van Amerika maar dan wel in de woestijn ofzo. De lengte was lekker multi-culti, maar de hoeveelheid minimaal #Afzetters.
Awesomesauce: 2000 Lekker veel saus! (Was ook niet heel gek, gezien ik bijna meer saus dan friet had)
De Speciaal schaal: Hoewel het grootste gedeelte van het restaurant ondergronds was, zaten wij heerlijk op straatniveau dus geen bonus punten voor locatie. Voelde wel heel speciaal als een soort heel luxe restaurant waar je maar één hap op je bord krijgt. Maar voor luxe zijn we geen patatfanaat geworden denk ik dan. Heet het dan nog bonuspunten? Boetepunten? -10 Boetepunten!
Restaurant: Dat ene restaurant met de veel te harde muziek waar ik een schnitzel naast m’n patat kreeg.
pH-waarde: “Als deze patat krab was dan was het de Krokante Krab.” niks over te klagen.
Op de schaal van “dat geloven we maar al te graag” heeft deze friet een magnitude van Azië. Specifieker noemen we dit ook wel de “Dikke chinees”: lekker dikke friet, maar dan wel aan de korte kant.
Awesomesauce: 1000 Lekker veel saus! (Dit punt noemen de profs zoals ik het sociale equilibrium. Dit houdt in dat je een redelijke hoeveelheid saus hebt, maar gewoon nog net wat moet bietsen bij je buurman.)
De Speciaal schaal: De patat was verder niet al te bijzonder, maar hier werd het met een schnitzel geserveerd en daardoor gaat het bij mij van binnen altijd zo jodelen. Ik draag immers een dubbele doctoranders-titel; ik ben afgestudeerd in zowel Frietologie als in Schnitzel-Wienerschaftslehre. Ik moet hiervoor wel 30 bonuspunten toekennen.
Samengevat op Gronologische volgorde per locatie. Tallinn was een stad die zich uitstekend op de been hield met een prima uitvoering van de welbekende Baltische French fries. Riga was het culinaire laboratorium van de Baltische friet. Verscheidene testen met smaak, vorm en textuur gaven zowel geweldige als mindere resultaten. Vilnius was zo waar het casino voor de frietliefhebber waar de kans dat men zijn geld verspeeld aan een te kleine portie friet wordt uitgebalanceerd met de schnitzeljackpot.
Hopelijk hebben de verkregen gegevens van dit onderzoek bijgedragen aan het behoorlijk informeren van de lezer over de huidige stand van zaken wat betreft patat in deze voormalige Sovjetstaten. Voor vragen en/of opmerkingen ben ik regelmatig te vinden op de borrel en bij de jaarlijkse patatconferentie in Brussel.
