“Er is nu eenmaal in de mensen een drang tot vernielen, een drang tot doodslaan, tot vermoorden en razend zijn, en zolang de gehele mensheid, zonder uitzondering, geen grote metamorfose heeft ondergaan, zal de oorlog woeden, zal alles wat opgebouwd, aangekweekt en gegroeid is, weer afgesneden en vernietigd worden, om daarna opnieuw te beginnen.”
– Anne Frank
Een stelling die angstvallig actueel lijkt te zijn in de huidige context. Waar eindigt het? Een vraag die wellicht weleens door je hoofd schiet. De gijzeling in Sydney, een aantal gruwelijke onthoofdingen, het meerdaagse drama in Parijs: men kan er niet omheen. Het is bijna niet meer te bevatten hoeveel brandhaarden er op dit moment actief zijn op de wereld. Deze brandhaarden lijken ineens erg dichtbij te komen en de discussie rondom moslimradicalisering laait wederom op. De aanslag op de redactie van satirisch tijdschrift ‘Charlie Hebdo’ zorgde daarnaast voor vragen over de grenzen van vrijheid van meningsuiting.
De redactie van de Gronoloog ging in discussie over een aantal vraagstukken die zich in de actualiteiten voordoen. Let wel: wij zijn geen terrorismedeskundigen en beschouwen de zaken slechts vanuit ons eigen, wellicht bevooroordeelde en niet gefundeerde, meningen. Ook kan de wijn en appelkoek (driewerf hoera voor twintiger Astrid) onze visies beïnvloed hebben, maar dat vinden wij wel enigszins verfrissend.
The post online kopt met “Moslimradicalisering schuld van discriminatie”. Hierin ontdekken we wel een kern van waarheid, met name door de rol die journalistiek speelt. Wat voor de één onschuldige satire is, kan door de ander als discriminerend worden opgevat en zo haat aanwakkeren. Maar moeten journalisten vanuit die gedachte denken? Is het geoorloofd om grappen te maken over bijvoorbeeld profeet Mohammed, zelfs als dit een trouwe gelovige kan kwetsen? De vraag is waar de grens ligt. In de wet is vastgelegd dat men in principe mag zeggen en schrijven wat men wenst, mits dit niet strijdig is met andere artikelen in de grondwet. In de discussie over de grenzen van vrijheid stelt Anton dat het lastig te voorspellen is hoe een grap valt in een andere cultuur, met verschillende normen en waarden. “Miscommunicatie”, noemt Astrid het. Annemijn vult aan dat het zo kan zijn dat grappen maken ten koste van anderen misschien wel iets typisch westers is en dat deze manier van satire in andere culturen niet gewaardeerd wordt, waardoor juist die grappen de actualiteiten behalen en onrust veroorzaken. Wanneer er in de krant een satirische tekening verschijnt van bijvoorbeeld Mark Rutte, dan heeft dit geen gevolgen. Wanneer er echter grappen worden gemaakt over het cultureel of religieus eigendom van iemand, heeft dit een hele andere lading. Waar stopt de journalistieke vrijheid? Moeten er specifieke regels zijn of voldoet een gezond verstand?
Nu de terrorismedreiging zo dichtbij komt is het zaak de beveiliging aan te scherpen. Wat moet er gebeuren? Anton stelt meer politie voor, maar Susan denkt dat een aanslag eigenlijk niet te voorkomen is. Het is goed om jihadisten nauwlettend te volgen. Het kan niet zo zijn dat bijvoorbeeld een ex-syriëganger niet meer naar Nederland kan vliegen, maar dan via Duitsland weer over de grens treedt. Doel van verscherpte beveiliging is in principe het redden van zoveel mogelijk levens. Rasfilosofe Astrid vraagt zich af of het niet beter is om het geld voor beveiligingsmaatregelen in onderzoek naar kanker te steken, omdat je daar op langere termijn meer levens mee kan redden. Het is namelijk zo dat het bereik van terroristische groeperingen in de laatste jaren eigenlijk is afgenomen en hun invloed beperkt is. De meeste terroristische groeperingen bestaan zo’n 5 tot 10 jaar. De organisaties lijken snel te groeien en Willemien vindt dit niet zo gek, omdat uitbreiden nogal makkelijk is met 56 vrouwen aan de zijde van iedere man. De achterban van de groeperingen is echter onstabiel. Aanhangers maken de keuze voor het volgen van een bepaalde groep niet altijd bewust en zijn bijvoorbeeld gemotiveerd door het succes dat een groep behaalt, of soms simpelweg omdat er bij de ene groep wel gerookt mag worden.
Anton wil even zijn ei kwijt en meldt dat hij, taaltechnisch, het woord ‘Al- Qaeda’ heel machtig vindt klinken. ISIS vindt hij ook een wonderbaarlijke afkorting, omdat het ook een spelletje is (misschien is dat wel een statement vanuit de organisatie). Onze eeuwig wijze voorzitster Susan voegt toe dat ISIS staat voor Islamitische Staat in Irak en Syrië.
Annemijn heeft nog een interessant feitje. De media maken namelijk vaak de ‘fout’ in artikelen en nieuwsberichten om het te hebben over ‘IS’ als handelend orgaan, terwijl dit eigenlijk een vorm van erkenning is voor de organisatie ISIS, die een IS (Islamitische Staat) wil bereiken. Verder constateren we dat het eigenlijk lichtelijk schandalig is hoe bar weinig wij en waarschijnlijk de meerderheid van de bevolking, af weten van de Islam en het heilige geschrift. Voordat we een mening hebben, zouden we ons eigenlijk goed moeten verdiepen in de precieze drijfveren, vrijheden, regels en gewoonten van deze religie.
In het algemeen vinden we dat wat contemplatie hier en daar wel op zijn plek is. De media geven vaak een eenzijdig beeld van de situatie, dus het is niet slecht je te verdiepen in de betrouwbaarheid, onafhankelijkheid en kleuring van de bron. Hoe kan het dat we nauwelijks iets horen over de moorden op duizenden meisjes in Nigeria? Het is enerzijds begrijpelijk dat vooral het nieuws dichtbij huis uitgelicht wordt, maar het kan anderzijds een vertekend of eenzijdig beeld geven van de werkelijkheid.
Nu erg actueel zijn de filmpjes waarin gedreigd wordt met het onthoofde van, veelal onschuldige, journalisten en hulpverleners in Syrië. Zouden naties het gevraagde losgeld moeten betalen? Astrid vindt dat we dit niet moeten doen: geen enkel land mag toegeven. Het gaat alleen wel om mensenlevens en dat maakt het ingewikkeld. Enerzijds wil men hen redden, anderzijds financiert men de volgende aanslag door te voldoen aan de vraag. Door niet te betalen redt men misschien wel meer levens. Moeten journalisten en hulpverleners dan maar genoegen nemen met ‘het risico van het vak’? Dit blijft een lastige overweging en de vraag over wat een mensenleven nou eigenlijk waard is speelt hier een grote rol. Is een militair meer waard dan een journalist? En wat nou als Obama gekidnapt zou worden: zou hij vrijgekocht worden, terwijl dit met een ‘simpele’ journalist niet gebeurt?
Hoe werkt het nou áls men zou betalen en wordt de persoon echt terug gegeven? Anton denkt dat het betalen in zijn werk gaat zoals in maffia films of met een ooievaar. Als ervaringsdeskundige stelt hij dat de Russen het zouden oplossen met een dikke auto met geblindeerde ramen. Annemijn denkt dat het allemaal niet zo primitief hoeft te geschieden: (tal)IBAN voldoet.
Een ander actueel punt is het debat rondom terugkerende syriëgangers. We zijn het er allemaal over eens dat ze onder streng toezicht geplaatst moeten worden als ze terugkeren. Hier zitten echter wel allerlei haken en ogen aan, bijvoorbeeld het kostenplaatje. Willemien is van mening dat wanneer men geen geld aan gekidnapten wil uitgeven, dat ook niet bottom-up moet worden uitgeven in Nederland. Annemijn stelt dat toezicht noodzakelijk is omdat het catastrofaal kan zijn als terugkerende syriëgangers van de radar raken en zo vrij zijn te doen en laten wat ze willen. Astrid (rasfilosoof én accountancy specialist) vindt dat de kosten hier zwaarder wegen. Eigenlijk zou de drempel op überhaupt te vertrekken al vele malen hoger moeten zijn, door bijvoorbeeld te stellen dat ze niet meer mogen terugkeren. Astrid en Anton zeggen dat het slim is om hun paspoort af te pakken. Susan en Annemijn vinden dit een slecht plan, omdat de verhoudingen zo nog meer onder spanning komen te staan. Annemijn denkt dat de basis voor radicalisering deels ligt in de ongelijke kansen in de samenleving en de onvrede hierover, omdat in het verleden een leven vol rijkdom verwacht werd toen de eerste migranten zich in Nederland vestigden. Susan voegt toe dat het afpakken van kinderbijslag ook een slecht plan is; omdat je de onvrede dan al vanaf de basis, namelijk bij de kinderen, stimuleert en zo de sfeer in de multiculturele samenleving alleen nog naarder maakt.
Mocht het dan toch zover komen dat er een aanslag gepleegd ‘moet’ worden in Nederland: waar zou dit dan de meeste impact hebben? Ten eerste wordt de universiteitsbibliotheek genoemd, al heeft dit geen zin als men op zoek is naar de heer Wilders. Anton denkt dat hij waarschijnlijk niets eens weet wat een boek is (hier zullen meer mensen mee instemmen). Andere opties zijn de marathon in Den Haag, Het Binnenhof of Station Utrecht. We denken allemaal dat Duitsland eigenlijk hoger op de lijst staat bij mogelijke terroristen, door de vrouwelijke leider en actieve anti-moslim groeperingen. Natuurlijk hopen wij dat onze voorspellingen geen waarheid worden.
Wat moet de moslimgemeenschap met de terrorismedreigingen en aanslagen: zich verantwoorden? Dit vinden wij allemaal absurd, maar helaas lijkt het noodzakelijk te zijn. De verhoudingen worden op de proef gesteld: enerzijds ontvangen imams respectvolle steunbetuigingen van hun medelanders, maar er vallen helaas ook anti-moslim brieven op de deurmat. Na de gijzeling in Sydney boden mensen massaal aan mee te reizen met moslims onder de leus #illridewithyou, omdat deze moslims zich bedreigd of aangesproken voelden voor de gebeurtenissen. Een mooi initiatief, maar is het niet juist marginaliserend om als niet gelovige de gelovige medemens te verdedigen?
Het mag duidelijk zijn dat strijd een wederkerig thema is in de geschiedenis van de mens. Er bestaat niet één werkelijkheid en eensgezindheid zal wellicht nooit bereikt worden. Het doel zou dan ook niet moeten zijn om ‘de ander’ te stoppen of overrulen, maar om een evenwicht te vinden met elkaar.
“Op de lange termijn is het scherpste wapen een vriendelijk en zachtaardig karakter”
– Anne Frank
Denk jij graag mee over dit actuele thema? Kom dan op woensdag 11 Februari naar de lezing over Jihadisme in Europa en de discussie over persvrijheid, georganiseerd door de EuropaCie. Dhr. Nanninga zal hier zijn woord doen en er zal daarna ruimte zijn voor eigen inbreng.
