Als een zwerver mij om geld vraagt, dan wijs ik hem af. Als er wordt gecollecteerd, dan geef ik geen geld. Ik stuur geen geld naar Afrika. Ik heb geen vrijwilligerswerk gedaan in een ontwikkelingsland. Ik heb geen asielzoekers verwelkomd. Als ik luxeproducten koop, of als ik op vakantie ga, kan ik ook iemand anders’ leven ontzettend verbeteren of zelfs redden door dat geld te doneren aan een hulporganisatie. Toch doe ik dat niet. Ben ik nu een slecht persoon?
Als ik hier niet te veel aan denk, dan heb ik er ook weinig last van. Maar eens in de zoveel tijd wordt je er toch mee geconfronteerd. Dan heeft iemand een euro nodig om die nacht binnen te kunnen slapen. Tja, diegene zou kunnen liegen, maar de kans is aanwezig dat je ervoor zorgt dat iemand in de kou moet overnachten. Althans, zorg je daar wel voor? In principe heb je niet actief bijgedragen aan iemands misère, dus ben je wellicht helemaal niet moreel aansprakelijk. Misschien zou het wel goed zijn om te helpen, maar is het niet per se slecht om iemand niet te helpen.
Het voelt ook gek om wél geld te geven (ja, ook ik heb wel eens iemand geholpen). Ik ben een student. Ik heb weinig geld en ik heb een studieschuld die de komende jaren alleen maar zal toenemen. Ik betaal dan niet met het geld dat ik heb, maar als het ware met het toekomstperspectief dat ik heb vanwege mijn opleiding (en gezondheid).
Er zijn zo veel problemen op de wereld: er is armoede, honger, oorlog, klimaatverandering, kinderarbeid, onderdrukking, corruptie. Mensen kijken hier denk ik op verschillende manieren naar. Sommigen willen dit allemaal verhelpen. Dit zijn de idealisten, de wereldverbeteraars. Dan zijn er de mensen die zichzelf machteloos stellen: “Ik kan dat toch nooit oplossen?”. Het is niet dat ze het niet erg vinden, maar meer dat ze het negeren. De derde groep bestaat uit pragmatisten. Zij beseffen dat verandering alleen te behalen valt met kleine stappen en op de lange termijn. Zij dragen bij. Vaak waren zij eerst idealisten, maar zijn toch gedesillusioneerd geraakt en zo dragen ze wel hun steentje bij. Natuurlijk ligt het allemaal niet zo zwart-wit, maar ik vind het een aardige benadering.
Ik vind al die problemen vreselijk en ik wil dat niemand meer arm is, dat niemand meer wordt uitgebuit en dat er wereldvrede is. Maar slechts het feit dat ik dit vind, maakt mij niet een goed persoon. Als ik hier niets mee doe, dan draag ik niets bij aan een oplossing. Maar ik heb ook geen zin om mezelf op te offeren voor de wereld. Ik wil een goedbetaalde baan, een mooi huis, lekker op vakantie. Niet echt de ideale aanpak voor een idealist. Ik zou natuurlijk ook af en toe kunnen helpen als vrijwilliger. Ik zou een maandelijkse donatie kunnen doen aan een of andere hulporganisatie. Maar is dit genoeg of doe ik het dan vooral vanwege een andere reden?
Doneren aan een goed doel is ook wel een beetje schuld afkopen. Het is een egoboost. Het is een excuus. Sinds ik doneer aan de Hartstichting kan ik tegen collectes zeggen: “Sorry, maar ik doneer al aan een goed doel”. Ik eet ook geen vlees meer, vanwege de gevolgen voor de dieren en vanwege de gevolgen voor het milieu. Sinds ik dat doe, heb ik vaak het gevoel dat ik “goed” ben. Dit wordt dan vaak een excuus om niet meer te doen: ik doe immers al genoeg. Dit fenomeen werd ook beschreven in een onderzoek naar gedrag van religieuze en niet-religieuze kinderen. De kinderen die niet religieus waren, gaven guller dan religieuze kinderen. De verklaring zou zijn dat religieuze kinderen al meer het gevoel hebben dat ze de wereld helpen, en daarom dus minder erbij doen. Er zijn overigens wel kanttekeningen bij dit onderzoek te maken.
Ik geef nu dus aan één goed doel: de Hartstichting. Daar kan ik zelf ook nog eens profijt van hebben. Later zou ik wel meer geld willen besteden aan goede doelen. Onlangs ben ik gestopt met het eten van vlees. Maar het kan altijd meer, als je dat niet doet ben je dan geen goed persoon? Ik weet niet of ik een slecht persoon ben. Ben jij een slecht persoon?
Cover: Charity door The Blue Diamond Gallery, Some rights reserved
